“He, jij hebt op het Erasmiaans gezeten. Jij weet vast wel iets van Erasmus”. De eerste twee studenten die ik op de campus Woudestein aanspreek over Erasmus, delegeren mijn vraag meteen naar een studiegenoot die net komt aanfietsen. Op de andere campus, Hoboken waar de geneeskundeopleiding zit, beginnen twee gesprekken aldus: “Erasmus? Zo heet het ziekenhuis”. “Inderdaad Erasmus MC, maar dat is vernoemd naar een persoon, Desiderius Erasmus”, “O ja?”, “Ja, daar hangt een plaquette van hem”, “O, ja!”.
Op de beide locaties spreek ik uiteindelijk tientallen studenten en medewerkers en natuurlijk weten de meesten wel degelijk dat Erasmus een BN-er was en met name een filosoof (een enkeling denkt bijv. aan een kunstenaar). Over die filosoof verzamel ik nog wat informatie: geboren in Rotterdam, veel gereist, verdraagzaam, diversiteit, open kijk op onderzoek. Met een jurist praat ik over de waarde die Erasmus hecht aan het naleven van regels: alleen als je daarmee het goede doel dient; met een student financiering over het gevolg van investeringskeuzes voor de toekomstige economie.
“En wat zie je op de universiteit van Erasmus?”. Bij promoties Geneeskunde en bij het introductieprogramma voor uitwisselingsstudenten (ERASMUS+) verschijnt een acteur vermomd als Erasmus, maar verder lijkt alle kennis over de naamgever van de universiteit van elders te komen: middelbare school en eigen zoekwerk (tot aan zijn graf in Basel) geïnspireerd door de naam. Regelmatig roept mijn vraag naar Erasmus enige gêne op: “Raar eigenlijk dat ik dat niet weet, maar ik ben ook pas eerstejaars / werk hier nog maar kort”, “Ik las laatst al in EM dat Erasmus’ boeken niet in de UB staan“, …
De mens centraal
In de Volkskrant stond in januari een interview met Shakib Sana, huisarts en momenteel ook bezig met een promotieonderzoek naar gedragsaspecten in de geneeskunde. Erasmus noemt hij zijn een van zijn grootste inspiratiebronnen: hij stelt de mens centraal, niet de ziekte, maar de persoon.
“Hoe kwam Erasmus terug in het studieprogramma bij de EUR?”, vraag ik hem. “Dat zou best meer mogen vanaf jaar 1”, antwoordt hij. “Erasmus was bij uitstek een humanist. In alles wat ik van hem las, gaat het hem om de mens als geheel. Daarmee word je ook een beter arts. Als ik hier vanuit mijn praktijkraam [in Delfshaven] kijk, zie ik Erasmus’ naam met grote letters op de universiteit staan. Dan is de relatie snel gelegd”.
Toeëigening
Sanne Steen is bezig met een – filosofisch – promotie-onderzoek naar de toeëigening van de naam Erasmus door de universiteit. Ik ontmoet haar en een van haar promotores Han van Ruler. Ook Joep Schoenmakers is erbij, de student die volgens EM Erasmus’ werk niet in de bibliotheek vond (het bleek overigens later dat de boeken er wel stonden maar niet in de digitale catalogus waren opgenomen).
We spreken over de vijf Erasmiaanse waarden, die de universiteit na een consultatie formuleerde. In hoeverre zijn dit waarden van de Erasmus Universiteit of van Erasmus zelf? Bij met name twee waarden – wereldburgerschap en ruimdenkendheid – is een expliciete verwijzing naar Erasmus als inspiratiebron. Doen die waarden voldoende recht aan Erasmus als antiradicale verbinder (“wist je dat de toeëigening van de naam Erasmusbrug gemotiveerd werd door het verbinden van Rotterdam Zuid met Noord?”) om je als universiteit zijn naam toe te eigenen? En zijn dit niet algemene menselijke waarden die voor een universiteit te weinig onderscheidend zijn?
Zelf schat ik in dat Erasmus zijn idealen ook vooral als algemene waarden zou bestempelen. En ik denk dat de Erasmus Universiteit meer dan nu in de praktijk blijkt, trots mag zijn op de volharding waarmee haar naamgever opkwam voor een betere wereld.
