“Erasmus’ naam zal nooit verloren gaan” zei Erasmus’ Engelse vriend John Colet. Een andere Engelsman, Alan Smith, heeft heel veel bijgedragen aan de bekendheid van de naam Erasmus in onze tijd, zeker binnen het Europese onderwijs. Alan Smith, Brit door geboorte en Duitser door keuze en huwelijk, is oud-EU-ambtenaar; voordien was hij directeur van het ERASMUS-bureau in Brussel en daarvoor – tot 1987 – leidde hij de voorganger van dat bureau van de Europese Gemeenschap tot bevordering van gemeenschappelijke studieprogramma’s. En daarbij kreeg hij onder de douche de inval voor de naam EuRopean community Action Scheme for the Mobility of University Students, waarmee de naam Erasmus-programma geboren was. ERASMUS is niet alleen een mooi acroniem, Erasmus zelf was bij een uitstek een grensoverschrijdend Europees academicus. Dus een prachtige combinatie!
Alan Smith is al jaren met pensioen, maar hij woont na zijn Brusselse tijd sinds 2013 weer in Bonn. Hij blijft in hart en nieren de Europese zaak en het onderwijs toegedaan. Ik heb een lunchafspraak met hem in een restaurant aan de Rijn. Hij vertelt mij dat hij voor dit gesprek de biografie over Erasmus van Stefan Zweig is gaan lezen. Daarin ziet hij bevestigd dat Erasmus niet alleen door zijn reizen een voorbeeldig Europeaan was, maar ook door zijn opvattingen en doelstellingen (“of zijn dat de ideeën van Zweig zelf, die hij op Erasmus projecteert?”): Erasmus pleitte voor redelijkheid, verdraagzaamheid en vrede; hij was tegen fanatisme en nationalisme; en hij had misschien geen diepe filosofische theorieën, maar drong wel voortdurend aan op eerlijk en zuiver redeneren. Dat kunnen we wel gebruiken in deze tijd van onvrede, verdeeldheid en complottheorieën. En daarbij was Erasmus ook doordrongen van het belang van opleiding en vorming.
Buiten is het weer best kil, maar binnen in het restaurant wordt het behoorlijk warm, zodat Alan zijn jasje uittrekt, waaronder een oud t-shirt met een embleem van het Erasmus-programma uit de begindagen en daaronder heeft nog een weer een ander t-shirt met dat embleem: binnen de twaalf Europese sterren het hoofd van Erasmus met in diens muts een symbool dat zowel een vredesduif als een vliegtuig (staat voor mobiliteit) voorstelt. Onder mijn overhemd heb ik mijn Erasmus XXI-fietshemd aan, omdat ik later die dag doorrijd naar mijn volgende bestemming. Zo gaan wij samen op de foto.
Het was geweldig om zo Erasmiaans te praten over onze gedeelde verwachtingen over Europa en onderwijs. Hartelijk dank daarvoor, Alan.