Erasmiaanse waarden?

In 1973 kreeg Rotterdam een universiteit, die zich noemde naar de bekendste kind van de stad aller tijden, Desiderius Erasmus. Om aan die vernoeming inhoud te geven is er sinds enkele jaren een leerstoel Erasmiaanse waarden, die oud-SP-kamerlid Ronald van Raak bezet. Van Raak studeerde zelf filosofie aan de EUR en op 15 mei hield hij de Rotterdamlezing, waarin hij laat zien hoe zijn bewonderde Erasmus mensen kan verbinden: “Erasmus is verschrikkelijk kritisch en keihard. Hij sprak zich uit tegen alles en iedereen met enige macht en invloed“. Verbonden door Erasmus is natuurlijk mijn thema en ik ben benieuwd hoe Van Raak bij dit beeld van Erasmus komt en hoe dat beeld tot verbinding leidt. Dus op de fiets naar Rotterdam.

En ik ben niet de enige, die nieuwsgierig is. Het Debatpodium Arminius is gevuld met honderden belangstellenden, die de opening door de rector magnificus en de lezing van Van Raak horen en meedoen aan de discussie en het paneldebat. Een deel blijft ook voor de borrel en de onderlinge ontmoetingen. Bij de mensen, die ik spreek, is vooral blijven hangen hoe de universiteit ermee worstelt wat je wel en niet kunt zeggen: Je wilt natuurlijk niemand kwetsen door controversiële uitspraken, maar wie elke uitspraak controversieel en kwetsend vindt, leert nooit iets. Blijft als waarde over dat je onafhankelijk moet nadenken en met enige humor over je eigen ideeën spreekt (dat laatste lijkt mij inderdaad wel Erasmiaans). Van Raak komt later ook nog met het bekende Erasmuscitaat: “Een mens wordt niet geboren, maar gevormd”, maar vraagt zich dan af of een universiteit wel mensen mag willen vormen. Is dat humor, vraag ik mij dan af.

Voor de discussie heb ik mijn vraag al klaar: “Erasmus schrijft dat een goede leider, een goede vorst steeds het welzijn van zijn onderdanen moet stellen boven zijn eigenbelang. Is dat niet een mooi uitgangspunt om aspirant-leidinggevenden in te prenten tijdens hun studie?”. “Dat is een heel goede vraag;” antwoordt Van Raak, “ik ben blij dat je die stelt. Zeker moeten wij het gesprek voeren over …”. Tijdens de borrel vraagt de gesprekleidster mij of ik blij was met deze reactie. Zij geeft meteen antwoord op haar eigen vraag: “Dat lijkt mij niet. Ik vond het allemaal nogal vaag en ontwijkend”.

De Rotterdamlezing is een cadeau van de universiteit aan de stad om te laten zien hoe gedeelde waarden de Rotterdammers met elkaar kunnen verbinden. De datum voor de lezing was veel eerder vastgesteld op een moment dat niemand in Rotterdam had durven hopen, dat juist 15 mei ’s ochtends het elftal van Feyenoord op het bordes van het stadhuis gehuldigd zou worden als landskampioen 2022-23. Die huldiging leidde beslist tot meer verbinding in de stad dan deze Rotterdamlezing mogelijk had kunnen bereiken. Toch ben ik ervan overtuigd dat gedeelde Erasmiaanse waarden tot een langduriger band tussen mensen kunnen leiden ook buiten Rotterdam in Europa en verder, maar ik betwijfel of dat lukt met de waardevrije waarden, waarnaar de EUR op zoek is.